Từ ngày 01/01/2026, cơ chế thuế khoán dự kiến không còn áp dụng, hộ kinh doanh sẽ chuyển sang cơ chế tự kê khai, nộp thuế dựa trên doanh thu thực tế. Đây là thay đổi lớn, tác động trực tiếp đến vận hành, chứng từ và thói quen quản trị của hộ kinh doanh. Để hạn chế rủi ro khi cơ quan thuế đối chiếu dữ liệu và tránh gián đoạn hoạt động, hộ kinh doanh nên chủ động chuẩn bị sớm các nội dung cần thiết.
1. Rà soát mô hình kinh doanh và đánh giá doanh thu thực tế.
Trước khi chuyển sang kê khai theo doanh thu thực tế, cần đánh giá toàn diện tình hình kinh doanh hiện tại. Hộ kinh doanh nên tổng hợp doanh thu trong 12 tháng gần nhất, đồng thời dự báo doanh thu cho giai đoạn 1–3 năm tiếp theo. Việc xác định rõ quy mô hoạt động và mức độ biến động theo mùa vụ sẽ giúp chủ động hơn trong kế hoạch thuế. Ngoài ra, cần so sánh doanh thu thực tế với số liệu đã kê khai trước đây để nhận diện chênh lệch và nguyên nhân phát sinh.
2. Tổng hợp đầy đủ dữ liệu doanh thu từ tất cả kênh bán hàng.
Khi chuyển sang kê khai theo doanh thu thực tế, dữ liệu phải đầy đủ và có khả năng đối chiếu. Hộ kinh doanh cần tập hợp số liệu từ sổ bán hàng, máy POS, sao kê tài khoản ngân hàng và các nền tảng bán hàng trực tuyến. Việc đối chiếu chéo giữa các nguồn giúp hạn chế sai lệch. Đồng thời, nên lập báo cáo doanh thu định kỳ để theo dõi liên tục và thuận tiện khi cơ quan thuế yêu cầu giải trình.
3. Mở tài khoản ngân hàng riêng cho hoạt động kinh doanh.
Tách bạch dòng tiền cá nhân và dòng tiền kinh doanh là yêu cầu quan trọng để minh bạch doanh thu. Hộ kinh doanh nên sử dụng một tài khoản ngân hàng riêng để nhận tiền bán hàng và thanh toán chi phí liên quan đến hoạt động kinh doanh. Việc này giúp dễ kiểm soát dòng tiền, đồng thời giảm rủi ro khi cơ quan thuế thực hiện đối soát dữ liệu.
4. Chuẩn hóa hồ sơ, mã số thuế và thông tin đăng ký.
Trước thời điểm chuyển đổi, hộ kinh doanh cần rà soát và chuẩn hóa toàn bộ thông tin đăng ký. Các nội dung cần kiểm tra bao gồm mã số thuế, địa chỉ kinh doanh, ngành nghề, thông tin căn cước công dân, số điện thoại và email. Thông tin phải bảo đảm khớp với dữ liệu đang được quản lý tại cơ quan thuế. Đồng thời, cần chuẩn bị điều kiện để sử dụng tài khoản giao dịch điện tử và chữ ký số theo quy định.
5. Chuẩn bị triển khai hóa đơn điện tử.
Hóa đơn điện tử là công cụ quan trọng khi thực hiện kê khai theo doanh thu thực tế. Hộ kinh doanh cần thực hiện đăng ký với cơ quan thuế theo đúng quy trình. Việc lựa chọn giải pháp hóa đơn phù hợp với quy mô và phương thức bán hàng sẽ giúp việc quản lý doanh thu thuận lợi hơn. Bên cạnh đó, cần tổ chức hướng dẫn, tập huấn cho người trực tiếp bán hàng hoặc phụ trách chứng từ để đảm bảo thao tác thống nhất và chính xác.
6. Thực hiện thủ tục chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai.
Khi thuộc diện chuyển đổi, hộ kinh doanh cần thực hiện đầy đủ thủ tục hành chính theo hướng dẫn. Trong đó, việc nộp mẫu 08-MST để cập nhật thông tin và ghi rõ nội dung chuyển sang phương pháp kê khai là bước quan trọng. Thủ tục có thể thực hiện trực tiếp tại chi cục thuế hoặc qua cổng dịch vụ công. Sau khi hoàn tất, cần lưu giữ xác nhận hồ sơ để phục vụ đối chiếu về sau.
7. Xây dựng mô hình tài chính mới để chủ động thuế và lợi nhuận.
Chuyển sang kê khai theo doanh thu thực tế đồng nghĩa với việc hộ kinh doanh phải tính toán lại toàn bộ bài toán tài chính. Cần dự tính số thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân trên cơ sở doanh thu, chi phí thực tế. Việc lập quỹ dự phòng cho rủi ro kê khai sai hoặc phát sinh truy thu là cần thiết. Đồng thời, hộ kinh doanh nên rà soát lại giá bán và cơ cấu chi phí để duy trì lợi nhuận ổn định.
Kết luận
Việc xóa bỏ thuế khoán và chuyển sang cơ chế tự kê khai là bước thay đổi lớn trong quản lý thuế đối với hộ kinh doanh. Nếu chủ động chuẩn bị sớm về dữ liệu, dòng tiền, hồ sơ và mô hình tài chính, hộ kinh doanh sẽ giảm đáng kể rủi ro khi cơ quan thuế đối chiếu và bảo đảm hoạt động không bị gián đoạn trong giai đoạn chuyển đổi.