Chủ trương bỏ thuế khoán không nhằm để tăng thu ngân sách mà nhằm tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của chính các hộ kinh doanh, bảo đảm sự công bằng và minh bạch cho hoạt động kinh tế.
Đó là khẳng định của ông Mai Sơn - Phó cục trưởng Cục Thuế (Bộ Tài chính) - tại hội thảo "Sắp bỏ thuế khoán, hộ kinh doanh cần chuẩn bị gì?" do báo Tuổi Trẻ phối hợp với Cục Thuế (Bộ Tài chính), Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) và UBND TP.HCM, Sở Công Thương TP.HCM tổ chức vào hôm qua (8-10).
Ngành thuế thấu hiểu băn khoăn của hộ kinh doanh
Phát biểu tại sự kiện, ông Mai Sơn cho biết chủ trương xóa bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh kể từ năm 2026 là chủ đề được các hộ kinh doanh rất quan tâm. Ngành thuế thấu hiểu tất cả băn khoăn, e ngại của hộ kinh doanh.
Ông Sơn nhấn mạnh theo nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, toàn bộ hộ kinh doanh sẽ chuyển sang phương pháp kê khai. Chủ trương này không nhằm để tăng thu ngân sách, mà quan trọng hơn là tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của chính các hộ kinh doanh, bảo đảm sự công bằng và minh bạch cho hoạt động kinh tế.
Thực tế, nhiều hộ kinh doanh đã nhận thấy lợi ích của việc chuyển đổi và chủ động thực hiện chuyển đổi.
Theo số liệu của cơ quan thuế, trong 9 tháng qua đã có hơn 18.500 hộ kinh doanh nộp thuế khoán chuyển sang phương pháp kê khai, gần 2.530 hộ kinh doanh chuyển lên mô hình doanh nghiệp.
Đặc biệt 98% số hộ kinh doanh kê khai đã khai, nộp thuế điện tử; trên 133.000 hộ kinh doanh đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, trong đó khoảng 75.000 hộ kê khai và 57.600 hộ khoán.
Những con số này cho thấy đa số hộ kinh doanh đã tin tưởng vào phương thức mới, sẵn sàng minh bạch hóa hoạt động để phát triển lâu dài.
Để chuyển đổi sang thuế kê khai, hộ kinh doanh cần phải làm? Ông Mai Sơn cho biết việc chuyển từ thuế khoán sang kê khai sẽ không quá phức tạp. Bà con chỉ cần đăng ký và sử dụng hóa đơn điện tử nếu thuộc đối tượng theo quy định; đồng thời làm quen với các ứng dụng hỗ trợ khai, nộp thuế điện tử như eTax Mobile.
Hiện cơ quan thuế đã cung cấp miễn phí các dịch vụ thuế điện tử tích hợp từ đăng ký thuế, kê khai đến nộp thuế, giúp hộ kinh doanh có thể kê khai nộp thuế nhanh chóng, mọi lúc, mọi nơi chỉ với vài thao tác trên điện thoại thông minh, máy tính mà không phải trực tiếp đến cơ quan thuế.
Nhà nước phải hỗ trợ hộ kinh doanh
GS.TS Hoàng Văn Cường - Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội - cho rằng chủ trương bỏ thuế khoán chuyển sang thuế kê khai là bước đi tất yếu. Tuy nhiên, để hộ kinh doanh có thể áp dụng thuế kê khai và lên doanh nghiệp một cách thuận lợi, Nhà nước phải hỗ trợ rất lớn bởi chi phí chuyển đổi ban đầu không hề nhỏ.
Ông Cường phân tích khi hộ kinh doanh chuyển sang thuế kê khai, bước đầu Nhà nước phải hỗ trợ nhưng Nhà nước không thiệt. Bởi khi kinh doanh thuận lợi, hộ kinh doanh sẽ quay lại nộp thuế nhiều hơn.
Về chi phí hỗ trợ phần mềm, thiết bị..., Nhà nước cần hỗ trợ tối đa cho bà con. Trong dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi, Bộ Tài chính đề xuất ngân sách sẽ dành 0,1% tổng số thu thuế giá trị gia tăng nội địa của năm trước liền kề để hỗ trợ hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử... Nội dung này sẽ được thông qua.
Ngoài ra, ông Cường đề nghị cần có nhiều giải pháp hỗ trợ hộ kinh doanh, nhất là thông tin tuyên truyền. "Như việc chuyển sang thuế kê khai, hộ kinh doanh phải xuất hóa đơn điện tử, thực hiện sổ sách kế toán... nghe rất nặng nề, ghê gớm. Chúng ta cần phải thông tin cho thật đơn giản.
Hóa đơn điện tử là gì? Đó là khi mua hàng siêu thị, khi thanh toán, máy chạy ra tờ giấy to bằng hai đầu ngón tay, đấy là hóa đơn. Cuối tháng, họ vào máy là biết doanh thu và tiền thuế phải nộp là bao nhiêu", ông Cường nói và khuyến nghị khi triển khai trơn tru thuế kê khai rồi, bà con không phải kê khai thuế hằng tháng và hằng quý nữa. Cơ quan thuế sẽ thông báo cho bà con doanh thu và số thuế phải nộp tương ứng. Hộ kinh doanh chỉ cần vào điện thoại thông minh hay máy tính tra soát và thấy chính xác thì thực hiện.
Lãnh đạo thuế: "Bà con hãy yên tâm chuyển đổi"
Chia sẻ các thắc mắc, băn khoăn của tiểu thương, hộ kinh doanh về vấn đề hàng tồn kho, ông Mai Sơn cho biết đối với hộ kinh doanh nhỏ thì hàng tồn kho không bao nhiêu, còn với hộ lớn thì đang tồn tại dưới hình thức hộ kê khai nên đã quen với chứng từ, hóa đơn.
Với ý kiến của hộ kinh doanh về gộp hóa đơn lẻ, ngành thuế sẽ nghiên cứu, nhưng theo ông Mai Sơn, hộ kinh doanh không nên nghĩ rằng việc xuất hóa đơn làm tăng chi phí. Bởi hiện nay vào các cửa hàng tiện lợi, siêu thị nhỏ thì dù mua cây kim, sợi chỉ, cái bật lửa... họ cũng xuất hóa đơn.
"Việc này cũng rất thuận lợi vì chứng từ in ra từ máy POS, chúng tôi đã biến thành hóa đơn rồi và cũng không tốn bao nhiêu chi phí. Chúng tôi sẽ ghi nhận và nghiên cứu vấn đề này, nhưng về phía người mua vẫn cần hóa đơn để sau khi mua hàng có vấn đề gì thì còn có cơ sở để khiếu nại. Do vậy, xuất hóa đơn khi bán hàng hóa không chỉ ở góc độ thuế còn ở cả góc độ nguồn gốc sản phẩm.
Liệu cơ quan thuế có xử phạt hộ kinh doanh khi thực hiện sai? Ông Mai Sơn trả lời theo quy định là có, nhưng suốt thời gian qua cơ quan thuế đã "chạy đua" tuyên truyền, phổ biến quy định để hộ kinh doanh hiểu và thực hiện không xảy ra vướng mắc khiến bị xử phạt.
Cùng chia sẻ thông điệp này, ông Nguyễn Thành Nam - Phó cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) - cho biết các cơ quan nhà nước đang triển khai nhiều chính sách đồng bộ nhằm hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi số.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất hiện nay là ở rào cản tâm lý và thói quen cũ khi nhiều tiểu thương tại các chợ truyền thống vẫn e ngại việc kê khai thuế hay sử dụng hóa đơn điện tử. "Họ chỉ muốn tập trung bán hàng, ngại đụng tới giấy tờ. Nhưng nếu không minh bạch, sẽ rất khó để tiếp cận các chương trình hỗ trợ hay mở rộng thị trường", ông Nam nói.